lira korbowa

Nazwa gwarowa: lira, lira kręcona, lira dziadowska, lira żebracza, lira wiejska
Klasyfikacja: 3 Chordofony / 32 Chordofony złożone / 321 Lutnie / 321.3 Lutnie drzewcowe / 321.32 Lutnie szyjkowe / 321.322 Skrzynkowe lutnie szyjkowe lub gitary szyjkowe / 321.322-72 Skrzynkowe lutnie szyjkowe lub gitary szyjkowe pobudzane smyczkiem kołowym
Wykonawca: Królikowski Adam
Rok wykonania: 1969
Miejscowość: Żywiec
Region: Małopolska
Kraj: Polska
Własność: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu
Numer inwentarzowy: MS/S/32
Opis obiektu: korpus w formie gitary, sklejony z płaskiej płyty górnej i dolnej oraz wygiętych boczków; do korpusu przymocowana komora klawiszowo-tangentowa i kołkowa; trzy struny: jedna melodyczna (wewnątrz komory tangentowej, skracana za pomocą umieszczonych w niej dziesięciu tangentów) i dwie burdonowe (na zewnątrz tej komory); struny pobudzane do drgań krawędzią obracanego korbą koła (mechaniczny smyczek); instrument wzorowany na tradycyjnych lirach ukraińskich
Elementy dekoracyjne: zaczep struny melodycznej (główka, pieniek) w formie antropomorficznej
Wymiary: 645 x 310 x 95 mm
Materiały: drewno, metal, jelito baranie
Skala dźwiękowa, strój: diatoniczna undecyma; możliwość ograniczonego regulowania położenia tangentów pozwala uzyskiwać różne skale tonalne
Praktyka wykonawcza: na obszarze pierwszej Rzeczypospolitej instrument wędrownych śpiewaków, zwanych "dziadami" – głównie na terenach wschodnich, zwłaszcza na ziemiach białoruskich i ukraińskich, gdzie dotrwał do dwudziestolecia międzywojennego, później spotykany sporadycznie; na terenach polskich etnicznie (Rzeszowskie, Sandomierskie) zaniknął prawie całkowicie przed I wojną; współcześnie reaktywowany na fali folkloryzmu
Autor karty: Maria Żurowska / Zbigniew J. Przerembski
Projekt instrumentu (PDF)


<< Powrót